Iran
Het huidige Iran, met haar Farsi sprekende en Shiietische bevolking, is ontstaan na de constitutionele revolutie in 1905 tegen het Qajar koningshuis. Hoewel het land neutraal bleef in de Eerste Wereldoorlog, werd het binnengevallen door Britse, Ottomaans en Russische troepen, waarbij de Ottomanen zich schuldig maakten aan genocide tegen christenen, Armeniërs en moslims die hen probeerden te beschermen. Gesteund door de Britten kwam in 1921 de Pahlavi dynastie aan de macht met tussen 1925 en 1941 Reza Sha als staatshoofd. Na een invasie van Russische troepen die – gesteund door de Britten, de aanvoer van olie veilig wilden stellen – moest hij aftreden.
De Shah
Na de oorlog werd het land weer zelfstandig en in 1951 werd Mohammad Mossadeggh premier die zich bijzonder populair maakte door de olie-industrie te nationaliseren. Een door de Amerikanen en Engelsen gesteunde coup leidde echter al na twee jaar tot zijn afzetting. In zijn plaats werd de zeer dictatoriale Shah Reza Pahlavi in het zadel geholpen, die de Verenigde Staten en Groot-Brittannië alle ruimte gaf om de Iraanse olie op te pompen, te verwerken en te exporteren. De Shah moderniseerde Iran en was een grote voorstander van een seculiere (niet-religieuze) staat, maar iedereen die het niet met zijn regime en beleid eens was kon rekenen op vervolging en marteling door de beruchte geheime dienst, de Savak.
Khomeini
De oppositie varieerde van uiterst linkse communisten tot orthodoxe islamitische geestelijken. De meest invloedrijke islamist was Ruhollah Khomeini die na een periode van ballingschap in Frankrijk, in 1979 de revolutie tegen de Shah leidde en van Iran een islamitische republiek maakte. Ook zijn tegenstanders hadden het zwaar te verduren. Bovendien vielen in 1980 de Iraakse troepen van Saddam Hoessein het land binnen, uit angst dat de islamitische revolutie naar Irak zou worden geëxporteerd. Dat maakte het leven van degenen die in een seculiere staat geloofden er niet gemakkelijker op. Zeker omdat door de dienstplicht honderdduizenden mannen hun leven verloren in de uitzichtloze oorlog met Irak die pas in 1988 eindigde. Het gevolg was dat veel Iraniërs die tegen het bewind van Khomeini en zijn ayatollahs waren, het land ontvluchtten. Vooral in de jaren negentig vroegen velen van hen asiel aan in West-Europa. In 2020 woonden er 36.000 mensen in Nederland die in Iran zijn geboren, en daarnaast ruim 11.000 nakomelingen.
