Retourmigratie

Anders dan vaak gedacht zijn mensen veel mobieler dan gedacht en is migratie maar zelden een eenmalige beweging van A naar B. Veel mensen migreren meerdere keren en een groot deel besluit na kortere of langere tijd weer naar het oude nest terug te keren. Dat geldt ook voor transatlantische migranten, van wie tot aan de Eerste Wereldoorlog velen voortdurend heen en weer reisden tussen Europa en de Amerika’s, afhankelijk van de situatie van de arbeidsmarkt in herkomst en bestemmingsgebied. Maar ook migranten die onderdeel waren van wat wel het koloniale circuit wordt genoemd, kwamen regelmatig weer terug in hun geboorteland. Voor Nederland ging dat vanaf de 19e eeuw vooral om de contacten met Nederlands-Indië, waar banen voor ambtenaren, soldaten en hogere posities in het bedrijfsleven voor het grijpen lagen. De meesten zagen dit als een lucratief en avontuurlijk perspectief en pendelden soms tientallen jaren tussen de Oost en de West. Maar ook emigranten die vastbesloten waren het vaderland nooit meer terug te zien, verging het vaak anders. Als de droom van een beter bestaan niet uitkwam of als men werd geplaagd werd door heimwee, was terugkeer niet zelden een serieuze optie.