Migratiebeweging

Mijnwerkers uit Polen (1920-1940)

Ook na 1920 was het grootste deel van de Polen dat naar Limburg trok afkomstig uit Duitsland. In het Verdrag van Versailles was namelijk opgenomen dat de uit Duitsland afkomstige Polen verplicht moesten kiezen voor de Poolse of Duitse nationaliteit. Wanneer ze kozen voor de Poolse nationaliteit moesten ze voor 1 januari 1923 Duitsland verlaten. Velen van hen kozen ervoor om niet terug te keren naar Polen, maar om naar Frankrijk, België en Nederland te trekken. De economische situatie in Polen was nog steeds erg slecht en in de mijnen in onder andere Limburg was nog werk genoeg. De arbeidstekorten in Limburg waren zelfs zo hoog dat er vanuit de staatsmijnen verschillende wervingsacties werden gehouden in de periode 1926-1931. Met speciale treinen werden Poolse mijnwerkers vanuit de provincies Posen en Silezië naar Limburg vervoerd. Daar werd hen voor een jaar werk (vaak ondergronds als sleper of houwer), huisvesting en sociale voorzieningen gegarandeerd. Het grootste deel van hen kwam te werken in de Zuid-Limburgse plaatsen Brunssum, Hoensbroek en Geleen. Rond 1930 was het aantal Polen in Limburg toegenomen tot zo’n 6000. Toen in 1931 de economische wereldcrisis ook in de Limburgse mijnen voelbaar werd, waren het vooral de buitenlandse mijnwerkers die hier de dupe van waren. In vijf jaar tijd halveerde het aantal Poolse mijnwerkers. Na hun ontslag ontvingen zij, wanneer ze lid waren van een vakbond, nog enkele weken salaris. Vervolgens werden ze naar het station in Aken gebracht om de trein naar Polen of een andere bestemming te nemen. Een klein deel van de ontslagen mijnwerkers ging naar Scheveningen om daar een opleiding tot zeevisser te volgen. Dit was mogelijk vanwege een samenwerking tussen de Poolse en Nederlandse overheden waarbij Nederlandse vissersboten werden gebruikt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden veel Polen het zwaar. Zij werden door de Duitse bezetter gezien als een minderwaardig volk. Velen van hen trokken aan het begin van de oorlog dan ook naar Frankrijk om zich daar aan te sluiten bij het Poolse leger.

Familie Rutkowski Brunssum, Fotocollectie DSM